ยาคุมกำเนิด

ยาคุมกำเนิด Contraceptive Pill หรือ Birth Control Pill เป็นยาป้องกันการตั้งครรภ์ คุณผู้หญิงบางคนอาจยังไม่เข้าใจว่าจะต้องกินยาคุมกำเนิดอย่างไรถึงจะคุมกำเนิดได้ประสิทธิภาพสูงสุด ซึ่งยาคุมในปัจจุบันมีหลายชนิดให้คุณผู้หญิงได้เลือกรับประทาน มีทั้งผลดีและผลเสีย และถ้าลืมรับประทานยาคุมกำเนิดควรทำอย่างไร เป็นเรื่องที่คุณผู้หญิงควรรู้ มาดูรายละเอียดเรื่องยาคุมกำเนิดกันเลยค่ะ

ยาคุมกำเนิด คืออะไร

ยาคุมกำเนิด คือ ยาที่มีส่วนผสมของฮอร์โมนเพศหญิง(เอสโตรเจนและโปรเจสโตเจน) ที่มีคุณสมบัติช่วยป้องกันการตั้งครรภ์โดยยับยั้งการตกไข่ ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกมีสภาพไม่พร้อมต่อการฝังตัวของตัวอ่อน และทำให้มูกที่ปากมดลูกมีความเหนียวข้นขึ้น จนเป็นอุปสรรคต่อการเคลื่อนตัวของอสุจิให้ไม่สามารถเข้าไปปฏิสนธิกับไข่ได้

ยาคุมกำเนิด มีกี่ชนิด

ยาคุมกำเนิดแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ ยาคุมแบบธรรมดาและยาคุมแบบฉุกเฉิน

ยาเม็ดคุมกำเนิด แบบธรรมดา (Oral Contraceptives)

ยาคุมแบบธรรมดาจะอยู่ในรูปแบบที่เป็นแผง มีด้วยกัน 2 ชนิด

1. แผงละ 21 เม็ด มีตัวยาจำนวน 21 เม็ด การรับประทานให้เริ่มรับประทานเรียงกันไปจนครบ 21 วัน แล้วเว้นอีก 7 วัน พอวันที่ 8 ก็เริ่มรับประทานใหม่ วิธีสังเกต คือ ถ้าเราเริ่มรับประทานแผงแรกที่วันไหน เช่น เริ่มต้นที่วันพุธ แผงต่อไปก็จะเริ่มที่วันพุธเหมือนกัน ระหว่างช่วงที่เว้นรับประทานยา 7 วันนั้นจะมีประจำเดือนมา (มักจะเริ่มมาหลังจากหยุดยาแล้ว 3-4 วัน)
2. แผงละ 28 เม็ด มีตัวยาจำนวน 28 เม็ด จะเป็นยาหลอกหรือวิตามินเพิ่มจำนวน 7 เม็ด ให้เริ่มรับประทานเรียงกันไปจนครบ 28 วันไม่จำเป็นต้องหยุดยา 7 วันเหมือนแบบชนิดแผงละ 21 เม็ด เมื่อรับประทานไปจนถึงส่วนที่เป็นยาหลอก 7 เม็ด จะมีประจำเดือนมา ให้รับประทานยาไปเรื่อยๆจนครบแผง แล้วก็เริ่มแผงใหม่ในวันต่อมาเลย

บนแผงแต่ละเม็ดจะมีตัวอักษร วันจันทร์ อังคาร พุธ พฤหัสบดี ศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ กำกับอยู่ การเริ่มรับประทานก็ให้เริ่มตรงเม็ดที่ตรงกับวันของสัปดาห์วันนั้นที่ตรงต้นๆ แผง แล้วรับประทานเรียงกันไปในแต่ละวัน

ยาคุมฉุกเฉิน (Emergency Contraception)

ยาคุมฉุกเฉินจะมีเพียง 2 เม็ดเท่านั้น โดยใช้ในกรณีที่พลาดหรือการที่เราคุมกำเนิดแล้วเกิดพลาด ซึ่งในความเป็นจริงแล้วยาคุมฉุกเฉินนั้นถูกสร้างขึ้นมาเพื่อกรณีเกิดเหตุฉุกเฉินจริงๆ อย่างเช่นการโดนข่มขืน ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน จะมีส่วนประกอบคล้ายกับยาคุมกำเนิดชนิดแผงธรรมดา แต่จะมีปริมาณสารเคมีที่มากกว่ายาคุมกำเนิดแบบธรรมดา ควรทานหลังมีการร่วมเพศไม่เกิน 12 ชั่วโมง จำนวน 2 ครั้ง โดยและครั้งให้ห่างกัน 12 ชั่วโมง อาจจะช่วยให้ไม่ให้ตั้งครรภ์ได้ แต่ป้องกันไม่ได้ 100% 

ยาคุมกำเนิด มีผลข้างเคียงหรือไม่

ผลค้างเคียงของการรับประทานยาคุมกำเนิดที่พบบ่อย คือ

1. อาการคลื่นไส้ อาเจียน
2. เวียนศีรษะ
3. ไม่สบายเนื้อสบายตัว
4. มีอาการบวม น้ำหนักขึ้น
5. เจ็บแน่นหน้าอก

อาการอื่นๆ ปลีกย่อยให้ดูในเอกสารกำกับยา อาการข้างเคียงต่างๆ มักจะเป็นในระยะแรกๆ ของการเริ่มรับประทานยา หรือใน 3 แผงแรก ถ้าทนได้หลังจากนั้นก็จะคุ้นเคยกับยามากขึ้นไม่มีอาการข้างเคียงใดใด

ยาคุมกำเนิด มีข้อเสียอย่างไรบ้าง

1. อาจทำให้มีความผิดปกติของไขมันในเลือด
2. การแข็งตัวของเลือดง่ายกว่าปกติ ไม่ดีสำหรับคนที่มีประวัติเคยมีเส้นเลือดดำอุดตัน
3. คนที่เป็นเนื้องอกมดลูก เนื้องอกเต้านม จะให้เป็นมากขึ้น
4. ยานี้จะถูกทำลายที่ตับ ถ้ามีโรคตับอยู่จะทำให้ตับอักเสบขึ้นได้

ใครบ้างที่ไม่ควรรับประทานยาคุมกำเนิด

ข้อห้ามในการกินยาคุมกำเนิด ดังนี้

1. มีโรคความดันในเลือดสูง มีไขมันในเลือดสูงมีความดันโลหิตสูง
2. มีประวัติเส้นเลือดอุดตันในเส้นเลือดดำ
3. มีก้อนที่เต้านมไม่ทราบสาเหตุ เป็นมะเร็งเต้านม
4. เป็นเนื้องอกในมดลูก
5. เป็นโรคตับ ตับทำงานไม่ดี
6. เป็นโรคต่อมไทรอยด์บางชนิด
7. อายุมากเกิน 45 ปีขึ้นไป

เพื่อความปลอดภัย ก่อนที่จะรับประทานยาคุมกำเนิด ควรไปตรวจร่างกายและรับคำแนะนำจากแพทย์ก่อนรับประทานค่ะ

ยาคุมกำเนิด ถ้าลืมรับประทานควรทำอย่างไร

ลืมรับประทานยาคุมกำเนิดในช่วงก่อนนอน

ถ้าลืมรับประทานยาตอนก่อนนอนนึกขึ้นได้ ตอนเช้าวันรุ่งขึ้นให้รีบรับประทานยาทันที แล้วกลางคืนก็ให้รับประทานยาเม็ดต่อไป ถ้านึกขึ้นได้ตอนกลางคืนก็ให้รับ ประทานควบกันไปเป็น 2 เม็ด

ลืมรับประทานยาคุมกำเนิด 2 วัน

ถ้าลืมรับประทาน 2 วัน ให้รับประทานควบกันเป็น 3 เม็ด หรือคืนละ 2 เม็ด 2 คืนติดกันแล้วคืนต่อไปก็รับประทานยาตามปกติ แต่ช่วง 4-5 วันหลังจากที่ลืมนี้ให้คุมกำเนิดวิธีอื่นร่วมด้วย เช่น ใช้ถุงยางอนามัย เพื่อความมั่นใจประสิทธิภาพของการคุมกำเนิดของยา   แต่ถ้าลืมเกิน 3 วัน ผลของยาคุมกำเนิดจะไม่ดี และมักจะทำให้รอบเดือนมาไม่ปกติ จึงแนะนำว่าให้รับประทานวันละ 2 เม็ด ควรชดเชยไปจนครบที่ลืม อาจจะแบ่งรับประทานเช้า 1 เม็ด และ ก่อนนอน 1 เม็ด หรือก่อนนอน 2 เม็ด และในรอบนั้น ให้คุมกำเนิดวิธีอื่นควบคู่ไปด้วย

ลืมรับประทานยาคุมกำเนิดเกิน 3 วัน

ลืมรับประทานเกิน 3 วัน จะมีเลือดออกด้วย แนะนำให้รับประทานยาต่อไปจนหมดแผงในกรณีที่ยาเหลือไม่กี่เม็ดแล้วก็เริ่มแผง ใหม่ตามปกติ แต่ถ้าเป็นกลางแผงแนะนำให้หยุดยา 7 วัน และเริ่มแผงใหม่ระหว่างที่หยุดยาและรับประทานยาแผงใหม่ยังไม่ครบ 7 วันให้คุมกำเนิดวิธีอื่นร่วมด้วย

บทความแนะนำเพิ่มเติม

1. การคุมกำเนิดแบบฉีด

2. ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน

3. คุมกำเนิดหลังคลอด แบบไหนดี

เรียบเรียงโดย : Mamaexpert Editorial Team