อัลตราซาวด์ขณะตั้งครรภ์
เทคโนโลยีทางการแพทย์ในปัจจุบันเจริญก้าวหน้ามาก ทำให้การตรวจวินิจฉัยสุขภาพทารกในครรภ์แม่นยำมากขึ้น ส่วนหนึ่งที่แพทย์นิยมใช้ตรวจหาความผิดปกติของทารกในครรภ์ คือ การทำอัลตราซาวด์ คุณแม่ตั้งครรภ์ทุกคนควรได้รับการทำอัลตราซาวด์ ทุกไตรมาส หรืออย่างน้อย 2 ครั้งตลอดการตั้งครรภ์ การทำอัลตราซาว์มีข้อควรรู้ ที่คุณอาจไม่เคยรู้มาก่อน
อัลตราซาวด์ขณะตั้งครรภ์มีข้อควรรู้ดังนี้
- อัลตราซาวด์ทารกในครรภ์สามารถทำได้ 2 ทางคือ ผ่านทางหน้าท้องและผ่านทางช่องคลอด
- การทำอัลตราซาวด์สามารถทำได้เลยไม่ต้องงดน้ำงดอาหาร
- การทำอัลตราซาวด์ไม่สร้างความเจ็บปวดให้แก่มารดาและทารกในครรภ์
- การทำอัลตราซาวด์ 2 มิติ 3 มิติ และ 4 มิติ สามารถเก็บภาพนิ่งไว้เป็นที่ระลึกได้
- การทำอัลตราซาวด์ 4 มิติ สามารถเก็บภาพภาพเคลื่อนไหวไว้เป็นที่ระลึกได้ (บางโรงพยาบาลแบบ 2 และ 3 มิติ เก็บภาพเคลื่อนไหวได้เช่นกัน ขึ้นอยู่กับความทันสมัย และรุ่นของเครื่องทำอัลตราซาวน์ที่โรงพยาบาลนั้นๆใช้อยู่ )
- การทำอัลตราซาวด์ผ่านทางช่องคลอดให้ความแม่นยำสูงกว่า ทางหน้าท้อง ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ ว่าควรเลือกใช้วิธีไหนกับแม่ตั้งครรภ์แต่ละคน
- การทำอัลตราซาวด์ มีหลายชนิด ได้แก่ อัลตราซาวด์ 2 มิติ 3 มิติ 4 มิติ ให้ความคมชัดแตกต่างกันตามลำดับ
- การทำอัลตราซาวด์นิยมทำหลังอายุครรภ์ 8 สัปดาห์ เพราะรูปร่างภายนอกของตัวอ่อน โค้งงอแล้ว มีการเปลี่ยนแปลงไปจนมีลักษณะคล้ายมนุษย์ เมื่ออายุครรภ์ครบ 8 เต็ม
- การทำอัลตราซาวด์เพื่อดูเพศทารก สามารถทำได้ หลัง 12 สัปดาห์ ในช่วงอายุครรภ์12สัปดาห์นี้ จะมีการสร้างเนื้อกระดูก และการพัฒนาของนิ้วมือและนิ้วเท้า ผิวหนัง เล็บและเส้นขน อวัยวะเพศภายนอกเริ่มแยกได้ว่าเป็นชายหรือหญิง แต่อาจยังตรวจด้วยเครื่องอัลตราซาวนด์ไม่ชัดเจน
- การทำอัลตราซาวด์เพื่อดูเพศทารก ชัดเจนในช่วงอายุครรภ์ 16 สัปดาห์ขึ้นไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับท่าของทารกในครรภ์และประสบการณ์ของแพทย์แต่ละคน
- ค่าใช้จ่ายในการทำอัลตราซาวด์ 2 มิติ ประมาณ 200 – 600 บาท ราคาแตกต่างกัน คลินิคและโรงพยาบาลเอกชนจะแพงมากขึ้นเท่าตัวเมื่อเทียบกับราคาโรงพยาบาลของรัฐ
- ค่าใช้จ่ายในการทำอัลตราซาวด์3มิติ 400-1000บาท ราคาแตกต่างกัน คลินิคและโรงพยาบาลเอกชนจะแพงมากขึ้นเท่าตัวเมื่อเทียบกับราคาโรงพยาบาลของรัฐ
- ค่าใช้จ่ายในการทำอัลตราซาวด์ 4 มิติ 2500 – 5000 บาทราคาแตกต่างกัน คลินิคและโรงพยาบาลเอกชนจะแพงมากขึ้นเท่าตัวเมื่อเทียบกับราคาโรงพยาบาลของรัฐ
- การทำอัลตราซาวด์ ไม่ได้ทำเพื่อดูเพศทารกเพียงอย่างเดียวตามที่หลายคนเข้าใจผิด เเพทย์ทำอัลตราซาวด์เพื่อตรวจหาความผิดปกติของทารกในครรภ์แต่ละไตรมาส
- ไตรมาสแรก จะทำการตรวจอัลตราซาวด์ในช่วงอายุครรภ์ 11 – 13 สัปดาห์ เป็นการตรวจเพื่อยืนยันอายุครรภ์ โดยการวัดความยาวตั้งแต่ศีรษะถึงกระดูกก้นกบ ทำให้ทราบกำหนดวันคลอดที่แน่นอนในมารดาที่จำประจำเดือนไม่ได้
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสแรก สามารถใช้ตรวจคัดกรองทารกกลุ่มอาการดาวน์ได้ โดยการวัดความหนาของต้นคอทารก และดูกระดูกบริเวณดั้งจมูกของทารก ร่วมกับการตรวจสารชีวเคมีในเลือดมารดา ทำให้เพิ่มความแม่นยำในการวินิจจัยทารกกลุ่มอาการดาวน์ได้อีกด้วย
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสที่ 2 จะตรวจตั้งแต่อายุครรภ์ 18 – 22 สัปดาห์ เพื่อยืนยันอายุครรภ์ในมารดาที่มาฝากครรภ์ช้า และไม่ได้รับการตรวจตั้งแต่ในไตรมาสแรก
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสที่ 2 สามารถตรวจอวัยวะต่างๆ เช่น สมอง กระดูกสันหลัง หัวใจ ตับ ไต ตรวจดูตำแหน่งรกและปริมาณน้ำคร่ำ
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสที่ 2 สามารถตรวจการไหลเวียนโลหิตของเส้นเลือดที่มาเลี้ยงมดลูกซึ่งเชื่อมต่อมายังทารก (ซึ่งหากพบความผิดปกติอาจทำให้เกิดภาวะความดันโลหิตสูงระหว่างตั้งครรภ์หรือครรภ์เป็นพิษและภาวะทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ )
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสที่ 2 ในมารดามีประวัติคลอดก่อนกำหนดในครรภ์ก่อน แพทย์จะทำการวัดวัดความยาวของปากมดลูกในช่วงอายุครรภ์นี้ผ่านเครื่องอัลตราซาวด์ เพื่อทำนายในการที่จะเกิดการคลอดก่อนกำหนดซ้ำ เพื่อให้การป้องกันไม่ให้เกิดภาวะคลอดก่อนกำหนด
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสที่ 3 จะทำในช่วงอายุครรภ์ 28 – 32 สัปดาห์ เพื่อตรวจดูพัฒนาการของทารกในครรภ์
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสที่ 3 สามารถตรวจดูอัตราการเจริญเติบโตของทารก ซึ่งโดยปกติภาวะทารกเติบโตช้าจะสามารถตรวจพบได้ในไตรมาสที่ 3 นี้
- การตรวจอัลตราซาวด์ในไตรมาสที่ 3 สามารถตรวจการเจริญเติบโตของกระดูกของทารกได้ ซึ่งจะเป็นการวินิจฉัยความผิดปกติของกระดูก เช่น คนแคระ กระดูกบางผิดปกติ แขน-ขาสั้น มือหรือเท้าอยู่ในท่าผิดปกติ เช่น เท้าปุก ได้
- การตรวจอัลตราซาวด์บ่อยๆ มีอันตรายหรือไม่ คำตอบ คือ ไม่มีอันตราย การทำอัลตราซาวด์มทีค่าใช้จ่ายสูง หากมีกำลังทรัพย์เพียงพอสามารถทำได้บ่อยๆ ตามต้องการ
- การตรวจอัลตราซาวด์ที่แพทย์ไม่ได้วินิจฉัยว่าจำเป็นต้องตรวจ แม่ตั้งครรภ์ต้องชำระค่าใช้จ่ายเอง ( ในกรณีฝากครรภ์ รพ.รัฐบาล )และอาจต้องทำการตรวจเองนอกโรงพยาบาล ตามคลินิค หรือโรงพยาบาลเอกชนแห่งอื่น
- การตรวจอัลตร้าซาวด์มีความผิดพลาดไหม คำตอบ คือ มีความผิดพลาดเกิดขึ้นได้
- การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตร้าซาวด์อวัยวะของทารกไม่ได้สร้างเสร็จสมบูรณ์ในท้อง ความผิดปกติจึงอาจเกิดตอนหลังคลอดก็ได้
- การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตร้าซาวด์ อวัยวะบางอย่างมีขนาดเล็กมาก เช่นนิ้วมือนิ้วเท้านิ้วถ้าเด็กไม่กางแพทย์อาจมองไม่เห็น หรือกรณีของ ถ้าหัวใจถ้าเล็กกว่าครึ่งเซนติเมตร แพทย์อาจมองไม่ชัดเจนได้
- การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตร้าซาวด์ อวัยวะของทารกในครรภ์กับนอกครรภ์ไม่เหมือนกัน การดูผ่านอัลตร้าซาวด์เป็นการดูโครงสร้างโดยรวม ไม่ได้ดูการทำงานของอวัยวะนั้นๆ เช่น ถ้าตรวจพบกระเพาะปัสสาวะของทารก ก็แสดงว่าไตมีการทำงานถึงมีปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะ เป็นต้น
- การวินิจฉัยผิดพลาดของการตรวจอัลตร้าซาวด์ ขึ้นอยู่กับประสบการณ์และความเชี่ยวชาญของแพทย์แต่ละคนด้วย
การทำอัลตราซาวด์ไม่ใช่เรื่องน่ากลัวอย่างที่คุณแม่ตั้งครรภ์หลายคนกำลังคิดอยู่ วัตถุประสงค์การทำอัลตราซาวด์แต่ละช่วงอายุครรภ์นั้นแตกต่างกันออกไป หากมีข้อสงสัยเกี่ยวการทำอัลตราซาวด์ ควรปรึกษาสูติแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน
บทความแนะนำสำหรับคุณแม่
2. อัลตราซาวด์ไตรมาสแรกสำคัญอย่างไร ตรวจอะไรบ้าง
3. เทคนิคการเลือกสถานที่ตั้งครรภ์ สำหรับคุณแม่มือใหม่
เรียบเรียงโดย : Mama Expert Editorial Team
