พัฒนาการเด็ก ด้านการช่วยเหลือตัวเอง

การช่วยเหลือตัวเองของลูกน้อยวัยนี้ต้องอาศัยความสามารถของด้านต่างๆมาทำงานร่วมกัน ทั้งกล้ามเนื้อมัดใหญ่ กล้ามเนื้อมัดเล็ก ภาษาและการพูดสื่อสาร รวมทั้งสติปัญญาของเด็กด้วย คุณพ่อคุณแม่ต้องฝึกและส่งเสริมให้ลูกช่วยเหลือตัวเองให้มากที่สุด จนสามารถทำได้อย่างคล่องแคล่ว เพิ่มความภูมิใจในตนเอง และลูกจะปรับตัวอยู่ในสังคมได้ง่าย โดยอาจฝึกลูกน้อยผ่านกิจวัตรประจำวันง่ายๆ เน้นการฝึกช่วยเหลือตัวเองตามวัย เช่น ฝึกให้ถือขวดนมเอง ฝึกให้หยิบขนมหรืออาหารชิ้นเล็กๆเข้าปากด้วยตัวเอง หัดตักอาหารกินด้วยตัวเอง ถือแก้วน้ำดื่มน้ำเอง ถอดเสื้อผ้าเอง หัดแต่งตัว แปรงฟัน หัดขับถ่ายให้เป็นเวลา เช่น นั่งกระโถนทุกเช้า เก็บของเล่นเข้าที่ได้เอง โดยมีคุณแม่คอยช่วยเหลือก่อนในระยะแรก จากนั้นค่อยๆ ปล่อยให้ลูกทำเอง  จนกว่าลูกจะสามารถทำได้ด้วยตัวเองอย่างคล่องแคล่ว ซึ่งหากลูกน้อยสามารถรับผิดชอบต่อตัวเองได้ ก็จะเป็นการทำให้ลูกน้อยมีความรับผิดชอบในเรื่องอื่นๆ โดยเฉพาะหน้าที่ความรับผิดชอบในการเรียนหนังสือ การเล่น รวมทั้งหน้าที่ต่อครอบครัว และสังคมในภายภาคหน้าด้วย ที่สำคัญคุณพ่อคุณแม่ควรให้ความรักและเอาใจใส่ต่อลูกอย่างพอเหมาะ ไม่ตามใจมากจนเกินไป และชื่นชมเมื่อลูกน้อยมีความพยายามค่ะ

พัฒนาการเด็ก ด้านการช่วยเหลือตัวเองของลูกวัยทารก

เนื่องจากลูกวัยนี้ ยังไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ คุณพ่อ คุณแม่จึงเป็นคนสำคัญในการดูแล ในด้านต่าง ๆ ของลูกอย่างใกล้ชิด ควรให้ความรัก ความเอาใจใส่ และตอบสนองความต้องการของเด็กอย่างสม่ำเสมอ โดยทั่วไปเด็กวัยทารก ไวต่อการแสดงออกทางความรู้สึกมาก คุณพ่อคุณแม่ควรรู้ทันความต้องการ ของวัยทารก อย่างเช่น ร้องเพราะหิว ง่วง ปวด อยากขับถ่าย หรือต้องการให้อุ้ม และควรตอบสนองความต้องการของลูกในทันที พร้อมทั้งรู้จักการกระตุ้น พัฒนาการ ผ่านทางประสาทสัมผัสต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นการกอด หอม อุ้ม พูดคุย สิ่งเหล่านี้ จะส่งผลให้เด็กวัยทารกเกิดความรู้สึกเชื่อมันว่าตนเป็นที่รัก เป็นที่ต้องการ การสร้างความผูกพันที่ดี ถือเป็นรากฐานสำคัญในการพัฒนาการ ในขั้นต่อไป

พัฒนาการเด็ก ด้านการช่วยเหลือตัวเองของลูกวัย 1-3 ขวบ

ลูกอายุ 1-2 ขวบ คุณพ่อ คุณแม่ ควรฝึกง่ายๆ เช่นให้ลูกจับช้อนกินข้าวเอง เดินเอง ไม่ควรอุ้มโดยไม่จำเป็น เริ่มฝึกถอดรองเท้าแตะง่ายๆ ช่วยเก็บของเล่นลงตะกร้า ควรค่อยๆเริ่มจากการถอดเสื้อ กางเกง ถุงเท้า รองเท้า (เพราะการถอดง่ายกว่าการใส่ ) แล้วก็เริ่มหัดใส่เสื้อผ้าเช่นเสื้อยืดคอกลม ซึ่งตามพัฒนาการ เด็กจะเริ่มทำได้เมื่ออายุประมาณ 3 ปี ลูกอายุ 3 ปี Mama Expert แนะนำให้คุณพ่อคุณแม่เริ่มฝึกลูกน้อยโดยให้ทำเป็นขั้นตอน เช่น การใส่เสื้อยืดคอกลมนั้นแบ่งเป็นขั้นตอนย่อยๆ ดังนี้ ตอนแรกก็ให้ใส่ให้เขาเกือบหมด เหลือขั้นตอนสุดท้ายให้เขาเช่นให้ดึงชายเสื้อลงเอง หลังจากนั้นค่อยๆถอนการช่วยเหลือออก โดยเอาเสื้อสวมหัวให้แล้วให้เขาเอาแขนสอดเข้าไปในช่องแขนเสื้อเอง ขั้นตอนต่อไปก็ให้หัดจับพับเสื้อแล้วสวมหัวเอง สุดท้ายก็หัดให้ลูกดูเสื้อยืดว่าหน้า - หลังเป็นอย่างไร แล้วสุดท้ายก็ทำได้เองหมดทุกขั้นตอน ถ้าคุณพ่อคุณแม่ใช้วิธีนี้ ลูกก็จะไม่เครียด ไม่กดดันเมื่อทำไม่ได้หรือไคล่อง แล้วยังทำให้รู้สึกสนุก และภูมิใจในสิ่งที่ตัวเองทำได้ ฝึกอาบน้ำเอง ให้เขาทำเองก่อนโดยมีคุณพ่อ คุณแม่คอยสอนและบอกในขณะที่กำลังฝึก ต่อไปก็ฝึกการแต่งตัวด้วยตัวเอง กลัดกระดุม ผูกเชือกรองเท้าเอง หรืออาจฝึกให้พับเก็บผ้าห่ม หมอน และที่นอน ฝึกให้เก็บของเล่น เก็บเสื้อผ้าที่ใช้แล้วลงตะกร้า กินข้าวแล้วก็ควรฝึกให้ช่วยเก็บจาน การฝึกพัฒนาการนี้จะเป็นรากฐานของการช่วยเหลือตัวเองในวัยต่อๆไปค่ะ

คุณพ่อคุณแม่ลองสังเกตดูนะคะ สำหรับเด็กที่ได้รับการฝึกช่วยเหลือตัวเองมาดี เวลาจะฝึกหรือจะสอนอะไร เช่นฝึกเขียน อ่าน สอนว่ายน้ำ ก็มักจะพร้อมรับการเรียนรู้ได้ดีกว่า ซึ่งจะตรงกันข้ามกับเด็กที่ไม่ได้รับการฝึกช่วยเหลือตัวเอง มักจะทำเฉพาะที่ตัวเองอยากทำ ค่อนข้างเอาแต่ใจตัวเอง ถ้าไม่อยากทำก็ไม่ทำ ไม่อยากเรียนก็ไม่เรียน จึงไม่ค่อยมีความพร้อมในการรับการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆจากพ่อแม่และคุณครู

การฝึกให้ลูกรู้จักช่วยเหลือตัวเอง คุณพ่อคุณแม่ควรคำนึงถึงพัฒนาการตามวัยของลูกด้วยนะคะ

บทความแนะนำ

1. สร้างวินัยให้ลูก เริ่มได้ตั้งแต่ 4 เดือน

2. พัฒนาการลูกน้อยสร้างง่ายๆ แต่ได้คุณภาพ

3. 5สิ่งที่พ่อแม่ต้องทำ เพื่อให้ลูกมีความมั่นใจในตัวเอง

เรียบเรียงโดย :  Mamaexpert Editorial Team

อ้างอิง :

1. ราชวิทยาลัยกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย สมาคมกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย.คู่มือสำหรับพ่อแม่เพื่อเผยแพร่ความรู้ด้านการดูแลและพัฒนาเด็ก.วัยเด็กเล็ก 0-3 ปี.เข้าถึงได้จาก http://www.thaipediatrics.org/Media/media-20171010123052.pdf .[ค้นคว้าเมื่อ 13 ตุลาคม 2560]

2. Dr A.J.R Waterston,MD,FRCP,FRCPCH,DRCOG,DCH.คัมภีร์การดูแลทารกและเด็กเล็ก.พัฒนาการเดือนต่อเดือนของลูก,หน้า 105-134.สำนักพิมพ์เอ็มไอเอส.กรุงเทพฯ.[ค้นคว้าเมื่อ 15 ตุลาคม 2560]